Oorsprong

De herkomst van spelt ligt net als de voorouders in Zuidwest-Azie, tevens hebben archeologische vondsten aangetoond dat de graansoort 6000 jaar geleden verbouwd werd in Perzie, Irak en Turkije. Ook is 5000 B.C. spelt verschenen rondom de Nijl, in die tijd werd het spelt van Azië naar Midden-Europa gebracht, in Zuid-Limburg zijn bij diverse opgravingen spelt gevonden.

 Familie

 Spelt is lid van de grassenfamilie, Poaceae. Spelt komt uit de familie van hetzelfde geslacht als tarwe. De voorouders van spelt zijn eenkoorn en een wilde grassoort ,dit is hetzelfde als voor de graansoort tarwe, deze zijn gekruist en hier is emmer en durum uit ontstaan. De emmersoort heeft zich gekruist met een wilde grassoort en hieruit is spelt ontstaan. Door middel van veredeling(doorkruisen) is de huidige tarwe ontstaan.

 De bouw van de korrel

 Een graankorrel is opgebouwd uit verschillende delen: de wandlagen, het meellichaam en de kiem. De kiem bevat alle voedingsstoffen die de zaadkorrel nodig heeft om uit te groeien tot een plant. Het meellichaam bestaat voornamelijk uit zetmeel en eiwit. Tussen de wandlagen bevindt zich de aleuronlaag die eveneens voedingsstoffen bevat. Spelt heeft ongeveer dezelfde bouw als tarwe, echter zijn bij spelt de kafjes vergroeid met de korrel.

Vergeleken met Tarwe is Spelt geen gemakkelijk graan. De opbrengst is lager, het graan is moeilijker te verwerken voor de teler, en de bakker moet meer kennis van zijn ambacht hebben om een goed Speltbrood te kunnen bakken.

Eigenschappen / voedingswaarde

Spelt eenheid per 100g

Oorsprong

10.000 jaar geleden werd rogge al verbouwd in Iran. Rogge groeit wild in midden en oost Turkije. In verschillende vindplaatsen van de steentijd is rogge in zeer kleine hoeveelheid aanwezig als cultuurgewas. Tot aan de bronstijd was rogge vrijwel onvindbaar. Mogelijk werd rogge naar het Westen gebracht en werd het later pas geteeld. Rogge is ook in Romeins cultuurgebied aangetroffen.

Familie

Rogge is net als ieder andere "echt" graan afkomstig uit de grassenfamilie, "poaceae". Rogge is verre familie van de tarwe, deze zijn afkomstig van dezelfde tak, maar rogge is afkomstig van een andere zijtak dan tarwe. Echter zijn er in het uiterlijk van de rogge wel duidelijke kenmerken dat het familie is van de tarwe.

De bouw van de korrel

Een graankorrel is opgebouwd uit verschillende delen: de wandlagen, het meellichaam en de kiem. De kiem bevat alle voedingsstoffen die de zaadkorrel nodig heeft om uit te groeien tot een plant. Het meellichaam bestaat voornamelijk uit zetmeel en eiwit. Tussen de wandlagen bevindt zich de aleuronlaag die eveneens voedingsstoffen bevat. Bij rogge zijn de korrels ingesloten in de kafjes en hieruit komen lange sprieten. Tevens is de bouw van de plant vrijwel hetzelfde als tarwe.

Eigenschappen / voedingswaarde

Roggemeel eenheid per 100g

Oorsprong

Quinoa (Chenopodium) is een van oorsprong Zuid-Amerikaanse plant. De zaden van de Quinoa plant kunnen als graan worden gebruikt, hoewel het geen echt graan is. Quinoa komt oorspronkelijk uit de Andes, geteeld door de Inca's.

Familie

Quinoa komt voort uit de amarantenfamilie. Quinoa is een "pseudograansoort" net als het familielid amarant. Dit zaad is ook verre familie van spinazie, deze komen beiden uit de amarantenfamilie.

Bouw

De Latijnse naam van quinoa is Chenopodium, chenos betekend; van de gans en podion betekend; voetje, daarom heeft quinoa de bijnaam ganzevoet. De bladeren van de quinoa plant zijn in de vorm van ganzenvoet. De korrels van quinoa groeien in rode of oranje pluimen. Het graan lijkt op gierst en de blaadjes lijken op spinazie. Die blaadjes worden overigens niet gegeten. De bloemetjes zijn witgeel van kleur.

Eigenschappen / voedingswaarde

Quinoa graansoort eenheid per 100g

Oorsprong

De oorsprong van Emmer is af te leiden van de gevonden sporen uit de ruines van Yrove, Egypte. Emmer werd op grotere schaal geteeld dan Eenkoorn en nam snel de leidende plaats onder de tarwesoorten. Daarom breidde Emmer zich al zeer snel uit van het Midden-Oosten tot Egypte Ethiopië en gebieden nabij het Middelandse zee gebied.

Familie

Emmer is lid van de grassenfamilie, Poaceae. Ook komt emmer voor in het geslacht triticum. Dit maakt dat emmer een tarwesoort is. Emmer is een verre voorvader van durum en kamut en is daarmee ook familie van de huidige tarwe.

De bouw van de korrel

Emmer heeft twee bloempjes per aartje en lange naalden. De graankorrels zijn klein en de opbrengst is laag. Emmer lijkt op het gebied van de opbouw van de plant en de korrels veel op de huidige baktarwe omdat dit verwanten zijn. De samenstelling van de korrel is echter anders dan de huidige tarwe, het glutengehalte is veel lager waardoor emmer niet geschikt is voor broodbereiding. Alleen Bakker Bolhuis krijgt het voorelkaar om er een smakelijk broodje van te maken.

Eigenschappen / voedingswaarde

Emmer eenheid per 100g

Oorsprong

Haver is ontstaan in de regio Hundu Kush, (Afghanistan, Pakistan) hoewel toch archeologen deels van mening zijn dat haver is ontstaan in het westelijke deel van de Mediterrane regio, zoals Marokko en Spanje. De haver is uitgebreid van Zuidwest Azië tot Zuidoost europa. Ook is haver gevonden in tombes in Egypte.

Familie

Haver is zoals ieder ander "echt" graan ook lid van de grassenfamilie, Poaceae. Maar haver is afkomstig van een andere tak dan tarwe en spelt, ondanks ze uit dezelfde grassenfamilie komen. Er zijn diverse soorten haver die lid zijn van de familie, maar er zijn geen andere graan/gras- of plantsoorten familie van de haver.

De bouw van de korrel

Een graankorrel is opgebouwd uit verschillende delen: de wandlagen, het meellichaam en de kiem. De kiem bevat alle voedingsstoffen die de zaadkorrel nodig heeft om uit te groeien tot een plant. Het meellichaam bestaat voornamelijk uit zetmeel en eiwit. Tussen de wandlagen bevinden zich nog voedingsstoffen. De haver bloeit door middel van een pluim. De aartjes bestaan uit twee bloempjes die zelfbestuivend zijn. Om de korrel zit het kafje die de korrel beschermt, er zijn ook naakte soorten haver, deze hebben, wanneer de korrels rijp zijn, geen kaf meer om de korrel zitten.

Haver is aangegeven als glutenvrij, echter doordat haver bijna niet puur wordt geteeld, dit betekent dat er altijd wel rogge, gierst of tarwe bij zit, wordt haver toch als niet-glutenvrij gezien, ook al is haver op zichzelf staand wel vrij van genoeg gluteneiwitten. 

Eigenschappen / voedingswaarde

eenheid per 100g

Oorsprong

De plant "het kruid" als wilde plant is afkomstig uit China, zo heeft boekweit ook zijn oorsprong in China, De planten zijn rondom Zuidoost Azië steeds verder ontwikkeld. De manieren van oorsprong in Europa zijn verschillend, mogelijk is dat boekweit via Rusland naar Europa is gekomen, ook via Turkije behoort tot de mogelijkheden. Via deze landen is boekweit ook in Nederland terecht gekomen.

Familie

Boekweit komt niet voort uit de grassenfamilie zoals als de andere granen, daarom is boekweit ook een zogenaamd "pseudograan". Boekweit is uit de duizendknoopfamilie, dit zijn meestal kruidenplanten. Een ander lid van de familie is de welbekende rabarber. Dit "pseudograan" past dus eigenlijk niet bij de rest van de granen maar zaadjes werken net zo goed als enig ander graan.

De bouw van de korrel

Zoals te zien is op het plaatje is boekweit niet afkomstig van een graan, maar uit een boeiende plant. De vruchten van de plant zijn dan ook de boekweitkorrels. De korrel van boekweit is een soort driekantje met een bruine drop. De boekweitkorrels hebben veel weg van beukennootjes.Doordat boekweit glutenvrij is, is boekweit geschikt voor mensen met de aandoening coeliakie. Echter kan niet van boekweit een brood worden gemaakt dit komt juist door het lage glutengehalte. 

Eigenschappen / voedingswaarde

Boekweitmeel eenheid per 100g